De toornhaan van Bernard Kamman
AlgemeenVelen van de oudere dorpsgenoten uit vroegere jaren zijn niet meer onder ons, maar altijd nog sterk in onze herinneringen aanwezig. Ge Nijkamp bijvoorbeeld herinnert zich nog heel goed groenteman Bernard Kamman die in het huidige oud Borne zijn brood verdiende.
BORNE - ‘Ik herinner me dat we als kinderen door het Gruutersgangske liepen, de huidige Potkampstraat. Onderweg naar school kwamen we langs de werkplaats van aannemer Morselt, waar het geluid van de kloppende hamer, zaag of schaafbank klonk, langs de eeuwenoude mooie kerk. De nauwe doorgang wurmde zich door de bedrijfsgebouwen door van de Fa. Wed. Erven ten Cate, door echte Bornsen gewoonlijk ‘de Grutter’ genoemd.
Op de plek, aan drie zijden omsloten door de maalderij en pakhuizen waren altijd met meel bestoven mensen bezig met zakken meel of graan. Op de plek waar het smalle straatje op de hoofdweg van het dorp uitmondt, staat nu nog altijd het pand met boven voor de gerestaureerde gevel de naam: ‘De Harmonie’. Al een kleinen eeuw was het de woon- en winkelplek van de bekende familie Kamman. Ooit uit Almelo naar Borne gekomen om hier met een handel in groente, fruit en aardappelen te beginnen.
Schooljongens die er tegen negen uur langs slenterden zagen de heren Kamman beginnend aan een nieuwe werkdag: het inspannen van het oaard voor de venterswagen. Bernard en Wim brachten de viervoeter in het gareel, waarna laatstgenoemde voor zijn rondgang door de straten vertrok. Zijn broer deed, bijgestaan door nicht Josee Kroeze de winkel en bracht op de transportfiets de bestellingen weg. Er ontging hem niet veel. Zo was hij de eerste die doorhad dat het goed mis was met de weerhaan op de eeuwenoude toren. ‘ Hee blif mer enen kaant oetkiekn’, zei hij én dat is vromd, want hee wil van Hengeler Weend nooit wat wetn.’
En dat was waar, de arme weerhaan bleef steken, niet bij machte aan te geven dat de wind soms gelukkig ook uit een andere hoek waait. Dat het mis zou gaan met de trouwe wachter hoog boven het dorp was te verwachten. Dwarse krachten deden zijn trotse staart telkens doorbuigen tot op een roerige zondag zijn grootste deel naar beneden kwam, gelukkig zonder noodlottig gevolg. Bernard had ‘iets’ met de haan. Zo was hij in 1989 zelf betrokken bij een eerdere restauratie, waarbij ondermeer een kogelgat in de staart werd gedicht.’ Als een ode aan de in 1998 overleden Bornse groenteman maakte Ge Nijkamp onderstaand gedicht alsof het is opgetekende uit de snavel van de haan. Het is een boodschap van de ‘geteisterde’ aan zijn overleden vriend.
Breef van de Boornse toornhaan an Bernard Kamman
Bestn Bernard in ‘n Hemmel of doar eargn in de buurt.
Dit platke van oons neaidn da-k oe ttto heb stuurd, is makt in ‘89 en ‘t is al wier nen tiedlaank duurt dat ze mie noa de reparatie op de vast plek hadn zet noa ok kogelgeat dicht te hemn maakt en kloar was dat,. Har ik dacht, meer in dee tied heurde ik in de laegte wat: Oons Boorn zal met Hengelo te hoap gaan tot Twentestad! Dat geet toch nich, dit zal helemoal niec bie nekaar stoan. En avn helligheed, dit zal helemoal nich bie mekoar stoan. En van helligheed en oet teegnstaand bin ik in staking goan. Dat dachtn Boornse leu dee vanof de groond in de heugte keekn, mer ik zat muurvast, meuglik luk roest of aandere gebreekn. Het gevoar gung veurbiej, de dusie a gelukkig van de baan, doch ik bleef wat ik was: ne alverdan noar Hengel kiekende haan... Iej, Bernard, bint de man dee dit as eerste deur hej kreegn. Op ‘t gemeentehoes wördn der niks an doan, dat völ mie teegn. wa prookn met de mooie keark. mer met’n haan dee van ear is, Gung ‘t - umdat er niks met gebuurn - noa nen zet heelmoal mis.
Ik brök in twee stuk, mienn mooin stet was ik kwiet: Den zeildn wa noar daaldn mer hee kwam nich zoa wied; op de wiezerplaat bleef-e hangn en dat was ‘n geluk. aans was ‘t naar ofloopn, was der heel wat meer stuk. Wak zegn wil: Nich lang noa da-j oet de tied bint komn, bin ik luk eegnwies wes en heb de zaak in eegn hand nömn, -(A-j doar bie nen haan van sprek’n kunt- en dit is wa wis: Zehadn der eerder wat an motn doan en doarum ging het mis. Toch hef ook disn helligen breef wa ‘n plezerig besloet: In Neede hebt ze mie opkanpt; ik zee der now good oet! Ook heb ik ‘n stet wier. bleenk en bin zoa bliej as ‘n keend Endit wol ik o loatn wetn: ik draej now wier mett de weend!’.